همکاری تیم درمان و بیماران با یکدیگر از خطاهای پزشکی پیشگیری می کند.

 متن کامل مصاحبه به شرح ذیل می باشد:

• با سلام و احترام خودتان را معرفی بفرمایید و طرح انجام یافته را به اختصار شرح دهید؟

     با سلام و عرض ادب، بنده برهانی هستم عضو هیات علمی دانشکده پرستاری و در مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی به پژوهش در حوزه اخلاق پرستاری مشغول هستم. خطا یکی از موارد تهدید ایمنی بیماران میباشد. در صورت آشکار نشدن و عدم شناسایی آن می­تواند عواقب جبران ناپذیری بر روی سلامت بیماران داشته باشد و باعث تحمیل هزینه بر روی سیستم بهداشتی درمانی شود. خطا در زندگی انسان  اتفاق می افتد و جز لاینفک زندگی است، در ارائه خدمات سلامت نیز این امکان وجود دارد که این امر حادث شود . خطاها از موارد مهم تهدید کننده زندگی مددجویان و بیماران هستند و باعث تحمیل هزینه به سیستم خمات درمانی می گردد. هدف اساسی در موسسات سلامت کاهش میزان این امر و ارتقا سطح ایمنی بیماران است. با همه تلاشهایی که برای کاهش بروز این مشکل می شود هنوز میزان آن در مراکز خدمات سلامت بالا گزارش می شود. در کشور آمریکا فراوانی خطاها از تصادفات و سکته های قلبی بیشتر گزارش شده است. در ایران هم گزارشات حاکی از میزان بالای این امر در مراکز خدماتی است. خطاها از موارد مهم تهدید کننده زندگی مددجویان و بیماران هستند و باعث تحمیل هزینه به بسته خمات درمانی می گردد.

•  به چه دلیل این طرح را انتخاب کردید و چه دغدغه ­هایی در کشور در این خصوص وجود دارد؟

  بدیهی است که یکی از مهم­ترین مسائل حوزه سلامت شهروندان، جلوگیری از مشکلات موجد بروز خطا در ارائه خدمات بهداشتی و درمانی است. پزشکان و پرستاران در خط مقدم مواجهه با این مشکل در بخشهای مختلف بیمارستان هستند و عوامل مختلفی می­تواند بر این تجربه اثر بگذارد. کمبود کادر خدمات سلامت، شلوغی و ازدحام در برخی بخشها، شیفتهای کاری و ... می تواند بر بروز خطا اثر بگذارد. در موارد متعددی از این دست مشکلات در مراکز بهداشتی و درمانی کشور ما مشاهده شده است که لازم است آسیب شناسی شده و راهکارهای ترمیمی خاصی اتخاذ شود.

• با توجه به مطالعات و بررسی­ هایی که انجام داده­ اید، آیا تاکنون در آثار علمی به این موضوع توجه نشده است؟

     در حال حاضر اکثر مطالعات پرستاری بر روی میزان خطاها انجام شده است در مطالعاتی که در ایران انجام شده است میزان بروز خطا, علل خطا و نحوه گزارش دهی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. با تمام مطالعات انجام شده خطا همچنان یکی از عوامل تهدید کننده ایمنی بیماران محسوب می شود. در مطالعات مختلفی درک پرستاران از مفهوم خطاها موردبررسی  قرارگرفته است که تا حدودی به روشن شدن بهتر مفهوم کمک نموده است. مثلاً در یکی از مطالعات، محققین دریافته­اند که پرستاران ممکن است برخی از اشتباهات را به عنوان  خطا قلمداد نکنند نسبت به آن واکنش صحیحی از خود نشان ندهند. با توجه به تیمی بودن ارائه خدمات سلامت عوامل مختلفی می تواند در بروز این مشکل نقش داشته باشد که نقش پزشکان و پرستاران در این زمینه بیشتر از افراد دیگر است. بنابراین بررسی تجارب این افراد می تواند ابعاد خطا را بیشتر مشخص نماید تا با روشن شدن این ابعاد بتوان از بروز آن پیشگیری نمود.  تحقیقات کمی با توجه به محدود بودن افق دیدشان نسبت به جنبه های مختلف یک پدیده درک عمیقی از آن ایجاد نمی کنند . ما در این طرح سعی نمودیم تا با استفاده از تحقیق کیفی به بررسی تجارب پزشکان و پرستاران از خطا در ارائه خدمات سلامت پرداخته و درک عمیق تری از عوامل موثر بر آن و نحوه مواجهه آنها با این موضوع به دست آوریم تا نتایج آن­را به کارکنان محترم نظام سلامت کشور تقدیم نماییم.

• با توجه به اینکه طرح شما به طور خاص مسئله خطا را در ارائه خدمات نظام سلامت مورد توجه قرار داده است، لطفاً بیان نمایید که چگونه می­توان این مشکل را برطرف نموده و یا بروز آن­را به حداقل رساند؟

  در صورت بروز خطا افراد مختلفی می توانند آن را آشکار کنند که می توان به ارائه دهندگان خدمات سلامت، مراجعه کنندگان اشاره نمود اما در خصوص رویکردهای موجود در ارائه خدمات هم  به رویکرد بیمار محوری تاکید شد که این رویکرد سبب می شود که بیمار و خانواده وی در امر مراقبت و درمان بیشتر همکاری نمایند و درصد  درگیری بیمار و همراه بیمار در امر درمان به عنوان یکی از منابع آشکار ساز خطا بیشتر شده و با این رویکرد می توان از بروز خطا و عوارض آن جلوگیری نمود. امروزه موضوع بیمارمحوری یکی از رویکردهای موثر در جهت بهبود وارتقا خدمات سلامت می باشد که نتایج بسیار مفیدی به دنبال دارد که یکی از این نتایج کاهش بروز خطا است.

• در نهایت چنانچه سخن پایانی برای مخاطبان دارید لطفاً بفرمایید.

     از زحمات ارزشمند شما کمال تشکر را دارم؛ به عنوان نکته پایانی عرض کنم که بنابراین مدیران و سیاستگذاران خدمات سلامت بهتر است به گونه ای برنامه ریزی کنند که این رویکرد در کلیه امور درمانی و مراقبتی مورد توجه قرار گیرد و به جای بیماری محوری به سمت بیمار محوری پیش رفت. هر چند که موضوع نظارت و کنترل می تواند در کاهش خطاها موثر باشد اما نتایج این مطالعه بر نقش همکاری و مشارکت در پیشگیری از خطا و آشکار سازی آن تاکید دارد و رویکرد مشارکتی می تواند سبب شود تا بیمار و خانواده وی توانمندیهایی که به واسطه مشارکت در امر درمان و مراقبت به دست آورده اند بتوانند خطا را آشکار نمایند و در صدد کاهش عوارض آن برآیند. در چنین فضایی که روحیه همکاری وجود دارد یادگیری از خطا هم افزایش یافته و احتمال بروز آن در آینده کاهش می یابد.