طرح تحقیقاتی «بررسی چالش‌های حقوقی هوش مصنوعی در صیانت از کرامت انسانی: مرور

نظام‌مند»

با سلام و احترام خودتان را معرفی بفرمایید و طرح انجام یافته را به اختصار شرح دهید؟

 

با سلام و عرض ادب، اینجانب مهرداد تیموری دانش‌آموخته دکتری تخصصی حقوق جزا و جرم‌شناسی

و نیز مدیر گروه حقوق هوش مصنوعی و پژوهشگر مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی هستم. که به

پژوهش در حوزه حقوق هوش مصنوعی مشغول هستم. طرح مصوب اینجانب با همکاری استاد محترم

جناب آقای دکتر محمود عباسی در خصوص بررسی چالش‌های حقوقی هوش مصنوعی در صیانت از

کرامت انسانی به انجام رسید.

اذعان اجتماعی به «ارزش» انسان، هسته اصلی مفهوم کرامت انسانی است. بااین‌حال، برخی از اعمال

ممکن است ارزش های انسانی را نادیده بگیرند بنابراین، ممکن است نیاز به محافظت در برابر چنین

اعمالی وجود داشته باشد. علاوه بر این، پیش‌بینی نکردن یا پیش‌بینی عواقب نامطلوب بالقوه ممکن

است بر کرامت انسانی تأثیر بگذارد. همچنان که بلاتکلیفی در ایجاد تعادل در نوآوری و حمایت از

حقوق اساسی، یا عدم اطمینان در مورد اینکه آیا مقررات فعلی کافی است یا برعکس، ما را بر آن

می‌دارد تا مقررات جدیدی را برای فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی تهیه کنیم. جدا از توسعه

روزافزون هوش مصنوعی در تمامی ابعاد زندگی بشر، با چالش‌های نیز همراه است که فرصت‌ها و

محدودیت‌هایی را برای زندگی ما ایجاد می‌کند که ازجمله چالش‌های حقوقی در صیانت از کرامت

انسانی‌ می‌باشد که این عرصه با آن روبرو است.

 به چه دلیل این طرح را انتخاب کردید و چه دغدغه‌هایی در کشور در این خصوص وجود دارد؟

 

لازم به ذکر است که توسعه فناوری‌های نوین تأثیری همه‌جانبه بر نظام حقوقی دارد همچنان که هوش

مصنوعی برای ارتقای عدالت قضایی، جایگاه خاصی در نظام‌های حقوقی دارد؛ بنابراین، واکاوی

ویژگی‌ها و تحولات برخاسته از هوش مصنوعی در قانون، اهمیتی روزافزون می‌یابد.

ازجمله دغدغه‌های حقوقی هوش مصنوعی در صیانت از کرامت انسانی که موردتوجه است، شیوه‌های

نظارت برای جمع‌آوری داده‌ها و حفظ حریم خصوصی کاربران می‌باشد؛ و مهم‌ترین چالش که

به‌عنوان طرح پژوهشی حاضر ارائه شده است رعایت انصاف و خطرات پیش رو که در زمینه حقوق

بشر و سایر ارزش‌های اساسی و رعایت کرامت انسانی وجود دارد مطرح است. از همین رو، پیامدهای

کاربرد هوش مصنوعی در تمام عرصه‌های زندگی بشر و تحول اساسی در علوم گوناگون، به ویژه

آینده مبهم استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی در امور حقوقی بسیار ضروری به شمار می‌رود.

با توجه به مطالعات و بررسی‌‌هایی که انجام داده‌ اید، آیا تاکنون در آثار علمی به این موضوع توجه

نشده است؟

 با ملاحظه یافته‌ها و نتایج سوابق پژوهش، می‌توان اذعان داشت که چالش‌های حقوقی هوش مصنوعی

در راستای صیانت از کرامت انسانی به‌طور خاص شناسایی نشده است. از همین رو، نوآوری تحقیق در

خصوص بررسی چالش‌های حقوقی هوش مصنوعی در صیانت از کرامت انسانی، امر روشن و

ضروری است.

با توجه به اینکه طرح شما به طور خاص مسئله چالش‌های حقوقی هوش مصنوعی در صیانت از

کرامت انسانی را مورد توجه قرار داده است، لطفاً بیان نمایید که چگونه میتوان این مشکل را برطرف

نموده و یا بروز آنرا به حداقل رساند؟

هر انسانی صرفاً با انسان بودن دارای ارزشی ذاتی است، ارزش ذاتی باید توسط دیگران به رسمیت

شناخته شود و مورداحترام قرار گیرد و برخی از اشکال رفتار با احترام به این ارزش ذاتی ناسازگار

 

است. دولت‌ها نیز باید در راستای حفظ این کرامت تلاش کنند. با توجه به اینکه پیشرفت‌ها در حوزه

رباتیک و هوش مصنوعی باید به گونه‌ای طراحی شوند که کرامت انسانی، خودمختاری و استقلال و

تعیین سرنوشت فرد را حفظ کنند. این موضوع از اهمیت زیادی برخوردار است.

از سویی نیز، سیاست‌گذاران تحول قضایی می‌بایستی اهم معضلات توسل به هوش مصنوعی در

حکمرانی نوین را پایش و برای صیانت از کرامت انسانی در موارد صدمه احتمالی این تحولات فناورانه به

کرامت انسانی، ظرفیت سیاست‌گذاری فراهم نمایند.

در نهایت چنانچه سخن پایانی برای مخاطبان دارید بیان فرمایید.

جز با دانش افزایی و مهارت آفرینی کنشگران نظام حقوقی کشور و نیز شهروندان در کشف سوء استفاده

از هوش مصنوعی برای جرایم و تخلفات، امکان صیانت بایسته از کرامت انسانی در رویارویی با هوش

مصنوعی میسر نخواهد بود. بنابراین، تقویت آموزش در راستای ایجاد مهارت از جمله ضروریات برونرفت از چالش‌های حقوقی هوش مصنوعی در صیانت از کرامت انسانی است.