نظر به اینکه حقوق پزشکی به عنوان گرایشی نو از رشته های حقوقی بر محور توازن در رابطه اعتماد آمیز پزشک و بیمار شکل گرفته و با تکیه بر حقوق بیماران در جستجوی عدالتی پایدار دراین زمینه است، می بایست مورد اهتمام جدی مسئولین و دست اندرکاران دستگاه قضایی، جامعه حقوقی و پزشکی کشور قرار گیرد. بدیهی است که این رشته نوپا، حلقه پیوند و پل ارتباطی مناسبی میان جامعه حقوقی و جامعه پزشکی کشور است این دو مجموعه بتوانند به نحو مطلوبی با یکدیگر گفتمان و تعاملی سازنده داشته باشند. این مهم به عنوان یکی از ضرورت های اساسی جامعه که برای نخستین بار از سال 1384 به طور رسمی در دپارتمان حقوق پزشکی مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مورد توجه واهتمام جدی مسئولین دانشگاه قرار گرفته ، بستر مناسبی جهت بسط و گسترش عدالت در رابطه پزشک و بیمار تلقی می گردد و می بایست برای تعمیق آن در جامعه همت گماشت.

مسلماً این حرکت بنیادین بدون تلاش و اهتمام جدی اندیشمندان حوزه های معرفتی مرتبط با حقوق پزشکی و تعاطی افکار و آراء دانشمندان و خردورزان این حوزه ها به بار نخواهد نشست.

به منظور دستیابی به اهداف فوق، مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی، با همکاری و مساعدت برخی از دانشگاهها و مؤسسات علمی و پژوهشی داخلی و خارجی، اولین کنگره بین المللی حقوق پزشکی را با حضور دانشمندان و اندیشمندان حوزه های معرفتی فقه، فلسفه، حقوق و پزشکی که بیشترین نقش و تأثیر را در فراهم نمودن اهداف حقوق پزشکی دارند در بیست و سوم و بیست و چهارم آبان ماه 1386 برگزار نمود . این اقدام با استقبال پرشور حقوقدانان، فقها، فلاسفه، پزشکان و دانشجویان این رشته ها مواجه شد و حضور و سخنرانی مغتنم حضرت آیه ا...هاشمی شاهرودی، رییس محترم قوه قضائیه، جناب آقای دکتر کامران باقری لنکرانی، وزیر محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و جناب آقای دکتر سیدشهاب الدین صدر، رییس محترم سازمان نظام پزشکی و رییس سازمان پزشکی قانونی کشورهای اسلامی در جلسه افتتاحیه و نیز سخنان ارزشمند جناب آقای دکتر غلامحسین الهام، وزیر محترم دادگستری در جلسه اختتامیه این کنگره و دیگر مسئولین ودست اندرکاران نظام، تأکیدی است بر اهمیت اهدافی که کنگره در جستجوی آنست.

از این رو شرکت کنندگان و دست اندرکاران کنگره، ضمن قدردانی از تلاشهایی که تاکنون صورت گرفته، چشم انداز آینده حقوق پزشکی را روشن ارزیابی می نمایند، و توجه و اهتمام به نکات محوری ذیل را به عنوان بندهای قطعنامه پایانی کنگره ضروری انگاشته، همیاری دولتمردان، سیاستمداران، حقوقدانان، پزشکان و دستگاههای ذیربط را جهت دستیابی به این اهداف ضروری می دانند:

1- نظر به اینکه «حقوق بیماران» از نکات اساسی مورد توجه حقوق پزشکی است با راه اندازی و تشکیل «کمیته های اخلاق و معنویت» که با تکیه بر دو محور بنیادی تأمین حقوق بیماران و بسط و گسترش اخلاق و معنویت در بیمارستانها و مراکز درمانی تابعه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی شکل گرفته، پیشنهاد می شود راه اندازی چنین کمیته هایی در مراکز درمانی سراسر کشور در دستور کار مسئولین و دست اندرکاران امر قرار گیرد.

2- با توجه به تأکید ریاست محترم قوه قضائیه در سخنرانی افتتاحیه کنگره مبنی بر اهتمام بر اجرای کامل اصول معطل مانده قانون اساسی در زمینه تأمین خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت های پزشکی و با عطف نظر به اصل بیست و نهم این قانون، کنگره پیشنهاد می کند که مسئولین امر، تحقق این مهم را سرلوحه برنامه های خود قرار دهند تا هر ایرانی بیمار و نیازمند به خدمات بهداشتی و درمانی بتواند از این حق همگانی بهره مند گردد.

3- نظر به اهمیت موضوع حقوق پزشکی و تأکید ریاست محترم قوه قضائیه بر نیاز مبرم کشور به راه اندازی دوره آموزشی حقوق پزشکی در سطح تحصیلات تکمیلی و با توجه به وجود دپارتمان تخصصی حقوق پزشکی و طراحی و تدوین برنامه و کریکولوم دوره کارشناسی ارشد حقوق پزشکی که به تأیید شورای آموزشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی رسیده و در انتظار تصویب نهایی آن در مراجع ذیربط قانونی است، انتظار می رود نسبت به تصویب نهایی و راه اندازی آن تسریع به عمل آید.

4- نظر به اینکه علم پزشکی همواره در حال تحول و تطور است و چالش های جدیدی فراروی جامعه قرار می دهد و قوانین و مقررات پزشکی و دارویی نیز متناسب با نیازهای امروز جامعه پزشکی نیست لذا پیشنهاد می شود که وزارتین بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ودادگستری با تشکیل کمیسیون ویژه ای نسبت به تهیه وتدوین پیش نویس یک لایحه جامع و مانع پزشکی و دارویی همت گمارند.

5- نظر به اهمیت و ضرورت وجود «کمیته ملی مشورتی اخلاق و حقوق پزشکی» که بتواند متناسب با پیشرفت فنآوری های نوین زیست پزشکی به ارائه راهکارهای تقنینی، اجرایی و قضایی بپردازد، پیشنهاد می شود تشکیل این کمیته متشکل از اندیشمندان و صاحبنظران حوزه های فقه، فلسفه، حقوق، اخلاق و پزشکی مورد اهتمام جدی مسئولین ذیربط قرار گیرد.

6- نظر به اینکه کشورهای اسلامی در زمینه مباحث اخلاق زیستی و حقوق پزشکی دارای دیدگاههای مشترکی هستند ولازم است که در قبال اخلاق زیستی سکولار مواضع خود را هماهنگ نمایند، کنگره پیشنهاد می نماید با همکاری کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی، «شبکه اخلاق و حقوق زیستی کشورهای اسلامی» تشکیل شده و جایگاه آن در سازمان کنفرانس اسلامی تعریف شود.

7- با توجه به کاوشهای علمی در عرصه حقوق پزشکی به ویژه با تمرکز بر چهار محور پیوند اعضاء، مسئولیت پزشکی، قتل ترحم آمیز و شبیه سازی انسان که از موضوعات محوری کنگره بوده و هم چنین سخنرانیها و جلسات پرسش و پاسخ به عمل آمده در کنگره ، موارد زیر به عنوان یافته ها و بایسته های ضروری توصیه می گردد:

الف- در زمینه پیوند اعضا، نظر به اینکه تلاش های علمی متخصصین کشور، ایران را در جایگاه چندکشور برتر جهان قرار داده و تلاش آنان به عنوان مدل ایرانی پیوند اعضا در جهان شناخته شده است، پیشنهاد می شود راهکارهای مناسب قانونی به منظور ترویج هدیه ی ایثار و ناشناخته ماندن اهدا کننده و گیرنده عضو تهیه و تدوین گردد. بدین ترتیب تأسیس «بنیاد ملی پیوند اعضا» به منظور برون رفت از چالش های موجود ضرورتی انکارناپذیر است.

ب- با توجه به ارزشهای حاکم بر جامعه ایرانی – اسلامی در زمینه قتل ترحم آمیز پیشنهاد می شود جهت جلوگیری از انحراف متخصصین و کادر درمانی و رفع نگرانیهای موجود تدابیر تقنینی لازم اتخاذ گردد.

ج- در زمینه شبیه سازی انسان با توجه به ملاحظات اخلاقی – دینی، اجتماعی و جرم شناختی و به منظور جلوگیری از انحراف دانشمندان این حوزه پیشنهاد می شود در شرایط کنونی شبیه سازی تولید مثلی انسان ممنوع و جرم انگاری شود و پژوهش در زمینه شبیه سازی درمانی نیز با رعایت ملاحظات اخلاقی، قانونمند گردد.

د- در زمینه مسئولیت پزشکی به مثابه یکی از مباحث پیچیده حقوقی وگستردگی دایره شمول آن به واسطه ظهور فنآوری های نوین زیست پزشکی و عدم تناسب قوانین و مقررات موجود، اتخاذ تدابیر لازم تقنینی پیشنهاد می شود.

8- نظر به اینکه حقوق بیماران به عنوان یکی از نکات محوری مورد توجه در حقوق پزشکی، از اهمیت انکارناپذیری برخوردار است و از طرفی با توجه به گستردگی مسائل مبتلابه جامعه دراین خصوص، پیشنهاد می شود کنگره بعدی حقوق پزشکی مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی به «حقوق بیماران» اختصاص یابد.