برگزاری کنفرانس علمی خسارت و دیه در دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد

کنفرانس علمی خسارت و دیه با پیشنهاد دکتر سیدعباس سادات حسینی – مدیر گروه اخلاق پزشکی انجمن علمی حقوق پزشکی ایران و عضو هیأت علمی و پژوهشگر مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی و مدیر گروه اخلاق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد و با حضور رییس و معاون پژوهشی مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در روز چهارشنبه مورخ 8/9/1390 در دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد برگزار گردید. در این کنفرانس دکتر محمود عباسی – رییس مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی به عنوان نخستین سخنران این کنفرانس در زمینه مسئولیت کیفری پزشکی به ایراد سخنرانی پرداخت. وی در بخشی از سخنان خود به تبیین جایگاه مسئولیت کیفری پزشکی، شرایط تحقق و ویژگی های آن در نظام حقوقی ایران پرداخت و با تشریح پدیده های مجرمانه ای که منجر به مسئولیت کیفری پزشکی می شود: اعمال پزشکی منجر به قتل و صدمات جسمانی، سقط جنین، پیوند اعضا و قتل ترحم آمیز را از مصادیق جرایم خاص پزشکی برشمرد و تأکید کرد: افشاء اسرار بیماران، خودداری از کمک به مصدومین، فریب بیماران و تبلیغات گمراه کننده در زمره جرایم مغایر با شئون شغلی و حرفه ای پزشکی می باشد. وی ارکان تشکیل دهنده و شرایط تحقق هر یک از جرایم مذکور را مورد بحث و بررسی قرار داد و برگزاری اینگونه نشست ها را در آگاهی بخشیدن به جامعه پزشکی و پیشگیری از جرایم پزشکی بسیار مؤثر دانست

دکتر عباسی – سخنرانی بعدی خود در این کنفرانس را به مسئولیت تیم پزشکی در اعمال جراحی اختصاص داد و ضمن تشریح تئوریهای حاکم بر مسئولیت تیم پزشکی، وضعیت حقوقی جراح به عنوان رهبر تیم جراحی و هر یک از اعضای تیم جراحی را مورد بررسی قرار داد

وی در تبیین جایگاه حقوقی هر یک از اعضای تیم جراحی، همکاران جراح را به دو دسته تقسیم کرد و تأکید نمود که ما باید وضعیت حقوقی متخصص بیهوشی را بلحاظ اهمیت خاص آن از وضعیت سایر همکاران تفکیک کنیم و وضعیت حقوقی سایر همکاران تیم جراحی را به لحاظ تشابه و سنخیت فعالیت های آن ها با یکدیگر در یک دسته مورد مطالعه قرار دهیم

در پایان کنفرانس با اختصاص پانلی به موضوعات مورد بحث به سؤالات شرکت کنندگان پاسخ داده شد

در این کنفرانس دکتر مهرزاد کیانی – مدیر گروه پزشکی قانونی و معاون پژوهشی مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی در زمینه خطاهای شایع پزشکی و مبانی اخلاق پزشکی به ایراد سخن پرداخت.

دکتر کیانی در سخنرانی دوم خود نیز به معرفی دانش اخلاق پزشکی از روزگار کهن تاکنون و شاخه های گوناگون این دانش پرداخته و نقش و کاربرد آن در عرصه های گوناگون علوم زیستی و پزشکی را تبیین کرد.

یکی دیگر از سخنرانان این کنفرانس دکتر سیدعباس سادات حسینی – مدیر گروه اخلاق پزشکی انجمن علمی حقوق پزشکی و مدیر گروه اخلاق پزشکی دانشگاه شهیدصدوقی یزد در سخنرانی اول خود به مسئولیت مدنی پزشکی پرداخت و اظهار کرد

مسئولیت مدنی پزشکان به نحوه ورود ضرر و جبران خسارت حاصله ناشی از اقدامات پزشکی به بیماران می پردازد هرچند در نظام حقوقی ایران بخصوص در زمینه پزشکی تفکیکی بین مسئولیت مدنی و کیفری نشده و دلیل آن منشأ گرفتن حقوق مسئولیت پزشکی (ضمان) از فقه شیعه است که این تفکیک در آن وجود ندارد لذا منابع حقوقی مسئولیت مدنی پزشکان در حقوق جزا و قانون مجازات اسلامی وجود دارد وی در ادامه سخنان خود به رابطه خطا با مسئولیت مدنی پرداخت و تأکید کرد:

خطای پزشکی

مسئولیت مدنی

خطا به فعل یا ترک فعلی گفته می شود که خارج از معیارها و هنجارهای شناخته شده برای آن فعل رخ می دهد معیارها و هنجارهایی که می تواند ناشی از قانون، اخلاق، دین، عرف و غیره باشد. تمرکز ما در روی خطا بیشتر انجام فعل یا ترک فعلی است که خارج از موازین علمی و فنی پزشکی که عرف خاص پزشکی محسوب می شود انجام پذیرد و با تعریف فوق از خطا به نسبت آن به مسئولیت مدنی پزشکی می پردازیم. براساس موازین حقوقی ایران رابطه مسئولیت مدنی با خطای پزشکی به صورت شکل ذیل قابل نشان دادن است.

براساس مشکل فوق ما سه جور رابطه بین مسئولیت و خطا داریم؟

الف- خطای بدون مسئولیت

ب- مسئولیت بدون خطا

ج- مسئولیت مبتنی بر خطا

ب- مسئولیت بدون خطا چگونه مسئولیت بدون خطا می تواند شکل بگیرد؟ البته در نظام حقوقی ما در قالب قرارداد یا تخلف عمدی (غصب) این گونه مسئولیت ها وجود دارد ولی در پزشکی که انجام عمل انسانی و خدمت به بیمار است و مسئولیت قانونی است تا قراردادی، لذا درک آن مشکل است

استناد قانونی راجع به این گونه مسئولیت ماده 319 قانون مجازات اسلامی اختصاص به پزشکی دارد و اشعار می دارد اگر پزشک هرچند حاذق و متخصص باشد (یعنی بدون خطا عمل کرده باشد) در اعمالی که انجام می دهد هرچند به اذن بیمار یا ولی او باشد خسارتی به او بزند (اعم از جانی، مالی و نقص عضو) ضامن است و مسئول خسارت به بار آمده می باشد پس اینجا مسئولیت به صورت قانونی و براساس معیارها و هنجارهای قانونی بر عهده پزشک است البته برای رهایی از این مسئولیت سنگین در ماده 322 قانون مجازات اسلامی راه علاج را اخذ برائت عمل پزشکی از بیمار می داند پزشکی در بعضی از اقدامات بخصوص اعمال جراحی و بیهوشی و حتی روش تشخیص مداخله ای تؤام با عوارض و تبعات منفی می تواند باشد که در اصل علم پزشکی با پذیرش این تبعات و آثار اجازه به آن می دهد و خطایی را پزشک مرتکب نمی شود بلکه در اصل مسئولیت متوجه علم پزشکی است ولی در نظام حقوقی ما مسئولیت را متوجه پزشک می دانند و لازم است پزشک ضمن آگاهی رساندن به بیمار قبل از هرگونه اقدامی نسبت به عوارض شناخته نشده آن خود را بری الذمه نماید

ج- خطای بدون مسئولیت

در اینجا هم مانند مورد قبل درک آن سنگین به نظر می رسد. ولی از آنجا که مسئولیت در قبال ورود خسارت ناشی از فعل پزشک به وجود می آید (ارکان مسئولیت مدنی شامل 1- انجام فعل زیانبار، 2- ایراد خسارت، 3- رابطه سببیت «علت و معلولی» بین فعل زیانبار و خسارت) ممکن است خطایی انجام گرفته باشد ولی خسارتی اعم از جانی ، مالی و نقص عضو در پی نداشته باشد، پزشکی در تشخیص خود اشتباه کرده است ولی بیمار از این اشتباه ضرری ندیده است لذا پزشک مقصر نیست. دارویی به اشتباه تجویز کرده است ولی بیمار اصلاً آن دارو را مصرف نکرده و یا در صورت مصرف ضرری متوجه وی نشده است و تأخیر در درمان نیز ضرری متوجه وی نکرده است لذا مسئولیت متوجه پزشک نیست هرچند خطا رخ داده است و در نتیجه می توان گفت:

در صورت اخذ رضایت به درمان و برائت از بیمار (نسبت به عوارض احتمالی ناشی از ذات و ماهیت درمان) قبل از هرگونه اقدام پزشکی و انجام اقدامات درمانی در چارچوب موازین علمی و فنی، پزشکان ما می توانند با خیال راحت به امر پزشکی خود بپردازند و نگران هیچ گونه مسئولیت مدنی و پرداخت دیه نباشند

خطا و تقصیر در ذهن هر کسی تداعی کننده مسئولیت و پاسخگوییست خطایی منجر به مسئولیت و جبران خسارت می گردد که سبب بروز خسارتی (جانی، مالی ، نقص عضو) گردیده است. در قانون مجازات اسلامی (ماده 295 بند ب ) آمده است: اگر فردی مرتکب خطایی شبه عمد گردد یعنی فعلی که نوعاً آسیب رسان نیست انجام دهد ولی اتفاقا سبب ضرر جانی گردد بایددیه آن را بپردازد و از مصادیق خطای شبه عمد را خطای پزشکی بر می شمرد و در تبصره 3 همان ماده قانونی انواع خطای شبه عمد را تحت عنوان بی احتیاطی، بی مبالاتی، عدم رعایت موازین علمی و فنی (مهارت) و عدم رعایت نظامات دولتی تعیین می کند

همانطور که در شکل ترسیم شده مشخص است در جاهایی که ممکن است مسئولیت داشته باشیم ولی خطایی مرتکب نشده باشیم درک این موضوع برای عامه افراد مشکل است.

دکتر کیانی در ابتدا به تعریف قصور پزشکی پرداخته و انواع قصور و تخلفات پزشکی را با ذکر مثال های کاربردی در عرصه خدمات پزشکی بیان نمود. وی سپس به توصیف علل شایع شکایت از پزشکان و صاحبان حرف پزشکی پرداخته و متذکر گردید که به علل گوناگون، میزان شکایت از صاحبان حرف پزشکی در سالیان گذشته فزونی یافته ولی بسیاری از این موارد قابل پیشگیری هستند. دکتر کیانی شایعترین علل شکایت از پزشکان و صاحبان حرف پزشکی را علل رفتاری دانسته و متذکر شد که توجه به موازین صحیح ارتباط بین صاحبان حرف پزشکی و بیماران و اصول اخلاق پزشکی در پیشگیری از این معضل بسیار مهم است. وی عواملی چون توجه به زمینه های فرهنگی و اجتماعی بیماران، موضوع ارائه آگاهی کافی به بیماران، هزینه درمان، رشته تخصصی، مراقبت های بعد از عمل جراحی، به روز بودن دانش صاحبان حرف پزشکی را نیز در بروز تخلفات پزشکی و یا پیشگیری از بروز آن مؤثر دانسته و در ادامه به سایر موضوعات مطرح در این عرصه نیز پرداخت

گروه خبری : حقوق پزشکی
کد خبر : 3231

کلید واژه

برگزاری کنفرانس علمی خسارت و دیه در دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد

خبرنگار

مدیر سیستم

آدرس :

تلفن :

پست الکترونیک :

انتخاب حالت کور رنگی