طرح تحقیقاتی "عنوان شناسایی موانع و تسهیل کننده های فعالیت فیزیکی زنان ایرانی "

با سلام و احترام خودتان را معرفی بفرمایید و طرح انجام یافته را به اختصار شرح دهید؟

 با سلام و عرض ادب، بنده استبصاری هستم عضو هیات علمی دانشکده پرستاری و به عنوان محقق مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی به پژوهش در حوزه اخلاق پرستاری مشغول هستم.طرح مصوب اینجانب با همکاری استاد محمود عباسی، خانم دکتر مرضیه لطیفی و خانم دکتر مرضیه سایمانی نژاد در خصوص عوامل تسهیل کننده و موانع  فعالیت فیزیکی زنان ایرانی به انجام رسید. طبق آمار سال 2016 در کشورهای با درآمد بالا، 26 درصد از مردان و 35 درصد اززنان به اندازه کافی فعالیت بدنی نداشتند، در مقایسه با 12 درصد از مردان و 24 درصد از زناندر کشورهای کم درآمد غیر فعال از نظر ورزشی بودند. 

دختران نوجوان نسبت به پسران نوجوان فعالیت کمتری داشتند، به طوری که 85% در مقابل 78% توصیه های سازمان جهانی بهداشت را مبنی بر حداقل 60 دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط تاشدید در روز رعایت نمی‌کردند. عوامل تأثیرگذار در فعالیت بدنی بر زنان و مردان به یک اندازه تأثیرنمی‌گذارد و بنابراین ممکن است فرصت‌های کمتری را فعال بودن برای زنان به همراه داشته باشد. تفاوت‌های جنسیتی به عنوان یکی از مهم‌ترین دلایل عدم تحرک در زنان ثابت شده است . نابرابریجنسیتی تهدیدی برای سلامت جمعیت است.  بیشتر این نابرابری ها به کاهش فعالیت های بدنیدر زنان منجر می شوند. به عنوان مثال، شواهد نشان می دهد که هر چه سطح درآمد و/یا سطحتحصیلات یک فرد کمتر باشد، فعالیت بدنی کمتری دارد. . این طرح با تکیه بر محوریت غیر فعال بودن زنان از نظر فعالیت های بدنی نسبت به مردان و ارائه راهکارهایی بر اساس بیانیه اتاوا انجام گردید.

 

 به چه دلیل این طرح را انتخاب کردید و چه دغدغه هایی در کشور در این خصوص وجود دارد؟

زنان 50 درصد جمعیت کشور را شامل میشوند. عدم فعالیت فیزیکی در زنان در جامعه امروزیممکن است به دلایل متعددی باشد، از جمله 

با توجه به جمیع مسائل مطرح شده این مطالعه جهت ارائه راهکارهای افزایش فعالیت فیزیکی زنان انجام گرفت. 

    این مطالعه دو دوفاز انجام شد. فاز اول به بررسی و استخراج عوامل موثر بر فعالیت بدنی زنان با توجه به مدل اکولوژیک پرداخت که به موجب آن عوامل تسهیل کننده و بازدارنده در سطح فردی، بین فردی، سیاستگذاری و  محیطی استخراج شد سپس با توجه به اطلاعات بدست آمده از فاز اول، به ارائه راهکار پرداختیم. با توجه به بررسی متون، فاز اول در برخی کشورها انجام شده بود اما ارائه راهکارها بر اساس بیانیه اتاوا برای اولین بار در دنیا انجام شد و نتایج ان می تواند در سیاستگذاری های سلامت موثر واقع شود.  

با توجه به اینکه طرح شما به طور خاص مسئله عدم فعالیت بدنی در زنان را مورد توجه قرار داده است، لطفاً بیان نمایید که چگونه میتوان این مشکل را برطرف نموده و یا بروز آنرا به حداقل رساند؟

منشور اتاوا راهبردهای اساسی برای ارتقای سلامت از جمله ایجاد خط مشی عمومی سالم، ایجادیک محیط حمایتی، تقویت کنش اجتماعی، توسعه مهارت های شخصی، و جهت دهی مجدد خدماتبهداشتی را توصیه می‌کند. علاوه بر این، منشور اتاوا استفاده از حمایت، میانجیگری وتوانمندسازی را به عنوان راهبردهای مؤثر برای دستیابی به اهداف مورد نظر خود توصیه می‌کند . 

در فاز  سالم‌سازی سیاست‌های عمومی: سالم سازی سیاست‌های عمومی منجر به ایجادفرصت‌های عادلانه برای زنان برای مشارکت در فعالیت‌بدنی می‌شود. برخی از نمونه‌ها عبارتند از: ساعات کاری منعطف‌تر برای زنان، فراهم کردن مراکز مهدکودک در دسترس و مقرون به صرفه برایکودکان، مقرون‌به‌صرفه ساختن امکانات ورزشی، استفاده از بودجه دولتی برای ایجاد مناطقی برایانجام فعالیت‌های بدنی و الزاماتی که منجر به بهسازی محیط از نظر فعالیت بدنی می‌شود کهشامل مسیرهای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری و سیاست‌گذاری های ایجاد تجهیزات در مدارس جهت انجام فعالیت بدنی شود. 

در بخش ایجاد محیط های حمایتی: 

محیط‌های حمایتی در سطوح فردی و اجتماعی بر فعالیت تأثیر می‌گذارد. بیشترین موانع در اینسطح عبارتند از: زمان کمتر برای خانواده/دوستان، ساختار خانواده (خانواده تک والدی/تعدادفرزندان)، بچه دار شدن، کشمکش خانوادگی، حمایت نشدن از طرف دوستان/همسالان، حمایتنشدن از کارکنان/مربی یا اجتماع. 

دسترسی بیشتر، در دسترس بودن حمایت دوستان و خانواده از فعالیت بدنی در زنان نقش تسهیلکننده تری دارد. آلودگی هوا، سیستم حمل و نقل، تاسیسات فعالیت بدنی و مکان های امن برای این امر نیز از عوامل محیطی محسوب می شوند.

برخی از نمونه‌های ایجاد محیط‌های حمایتی شامل ایجاد مکان‌های امن و محله‌های امن برای انجام فعالیت بدنی جهت زنان، در دسترس بودن مکان‌های مناسب در همه محله ها، ایجاد امکاناتورزشی برای زنان و طراحی مناظر لذت‌بخش برای پیاده روی و دوچرخه سوازی باعث ارتقای سطح فعالیت بدنی می‌شود.

در بخش تقویت اقدام جامعه: در قلب جامعه، تقویت اقدام جامعه باعث توانمندسازی می شود و باعث مالکیت و کنترل آنها بر تلاش‌ها و سرنوشت خود می‌شود. مداخلات مبتنی بر جامعه برایمسائل بهداشتی با حمایت از توانمندسازی در حوزه سلامت برجسته است . منابع جامعه می تواندتأثیر قابل توجهی در ایجاد یک محیط شخصی حمایتی برای ارتقاء فعالیت بدنی در زنان داشتهباشد. 

کمپین های فعالیت بدنی و استفاده از رسانه ها ممکن است برای تغییر نگرش در مورد سطوحمطلوب فعالیت بدنی بین مردم و متقاعد کردن خانواده ها که شرکت در اوقات فراغت فعالیت بدنیطبیعی است ضروری باشد.

در بخش توسعه مهارت های شخصی: این استراتژی عوامل سطح فردی فعالیت بدنی را هدفقرار می دهد که شامل ارائه اطلاعات به زنان در مورد مزایای فعالیت بدنی به ویژه برای زنان،اجرای مداخلات برای اصلاح نگرش نامطلوب آنها، ارتقای خودکارآمدی آنها و توانمندسازی آنهابرای مشارکت در فعالیت بدنی است. مهارت های شخصی باید در مدرسه، خانه، محل کار و محیطهای اجتماعی تسهیل شود.

در بخش جهت دهی مجدد خدمات بهداشتی : همه مردم، گروه‌های اجتماعی، کارکنانبهداشتی، مؤسسات خدمات بهداشتی و دولت‌ها باید با هم در جهت یک سیستم مراقبت بهداشتیکه به پیگیری سلامت کمک می‌کند، کار کنند. نقش بخش سلامت باید به طور فزاینده ای در جهتارتقای سلامت ، فراتر از مسئولیت آن در ارائه خدمات بالینی و درمانی حرکت کند. همه بخش‌هایسلامت باید فراتر از مسئولیت خود در ارائه خدمات بالینی و درمانی در مسیر ارتقای سلامت حرکتکنند.

با تشکر از زحمات شما، با گذشت تقریباً 40 سال از منشور اتاوا، به نظر می‌رسد هنوز می‌توان ازابعاد منشور اتاوا برای برنامه‌ریزی و اجرای فعالیت‌های ارتقاء سلامت به منظور ترویج رفتارهایسالم مانند فعالیت بدنی استفاده کرد. ارتقای دانش، باورها و نگرش زنان در مورد موضوع سالم ونیز فعالیت در عوامل اجتماعی-جمعیتی به عنوان حمایت اجتماعی -عاطفی نیاز می باشد. در سطحجامعه عواملی که بر فعالیت بدنی تأثیر می‌گذارد شامل نبود مکان و امکانات مناسب، نبود مسیرپیاده‌روی، مخاطرات محله، عدم برگزاری کمپین‌های ورزشی برای بانوان می‌باشد.