سمپوزيوم "آشنايي با قوانين و مقررات نظام سلامت" با همكاري مركز تحقيقات اخلاق و حقوق پزشكي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، مركز تحقيقات پيشگيري از جرايم و قصور پزشكي سازمان نظام پزشكي و انجمن علمي حقوق پزشكي ایران اول آبان 1393 در بيمارستان ميلاد تهران برگزار شد. در ابتدای این مراسم دکتر محمود عباسي- دبير علمي سمپوزیوم و رييس مركز تحقيقات اخلاق و حقوق پزشكي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي هدف از برگزاری این سمپوزیوم را آشنایی پزشکان، پیراپزشکان و سایر شاغلین حرفه پزشکی با قوانین و مقررات نظام سلامت عنوان کرد و با اشاره به چالش‌های حقوقی و اخلاقی فراروی متصدیان این حوزه توجه به اخلاق و حقوق پزشکی را ضرورتی اجتناب ناپذیر دانست. دکتر عباسی افزود: هدف قواعد اخلاقي ارتقاي جايگاه انساني و توسعه انسان از درون است. اما در حقوق بيشتر در جستجوي مناسبات اجتماعي هستيم تا از حقوق بيماران صيانت كنيم. وی ادامه داد در قلمرو پزشكي دغدغه اصلي ما تحليل قواعد حاكم بر پزشك و بيمار و حقوق اشخاصي است كه در اين زمينه فعاليت مي كنند.

سپس دكتر سید محسن سادات اخوي- استاد دانشگاه شاهد سخنران بعدی این سمپوزیوم بود که به ايراد سخنراني پرداخت و تأکید کرد اخلاق معيار تشخيص نيكي و بدي است كه انسان براي رشد خود به آن نيازمند است، ولي حقوق تنظيم روابط اجتماعي است. دکتر سادات اخوی سه ویژگی قواعد حقوقي را الزام آور بودن، ضمانت اجرا و کلی و عام بودن آنها عنوان کرد و افزود قواعد حقوقي مبتني بر قواعد اخلاقي هستند و در حوزه پزشكي رابطه تنگاتنگي بين قواعد اخلاقي و قواعد حقوقي وجود دارد. در قلمرو حقوق بايد از چهار مسئوليت مدني، كيفري، انتظامي و اداري سخن بگوييم. در مسئوليت كيفري منافع جامعه نقض شده است و امنيت اجتماعي به مخاطره مي‌‌افتد. مسئوليت مدني زمانی است كه بيمار صدمه و آسيبي ديده باشد كه بايد به جبران خسارت پرداخت و بيمه مسئوليت مدني در اين جا جايگاه ويژه اي دارد. نوع سوم مسئوليت انتظامي است كه توسط مراجع خاص حرفه‌اي مورد مطالعه قرار مي‌گيرد و نوع چهارم مسئوليت اداري است كه منافع سازمان مد نظر است.

در ادامه این سمپوزیوم دكتر محمد وزين كريميان- استاد دانشگاه علوم قضایی و عضو کمیته حقوق و اخلاق پزشکی سازمان نظام پزشکی در خصوص ضرورت انطباق رفتار با قانون به ايراد سخنراني پرداخت. وي تأكيد كرد قانون قاعده تنظيم رفتار و روابط اشخاص اعم از اشخاص حقيقي و حقوقي است و قاعده حقوقي تنظيم عادلانه رفتار اشخاص همراه با ضمانت اجرا است. قانون يكي از مهمترين اوصاف قاعده حقوقی است و در اين صورت  قانون سطوح مختلفی پيدا مي‌كند. در سلسله مراتب قوانين، قانون اساسي، قانون عادی، آيين‌نامه و دستورالعمل‌ها وجود دارند. هيچ يك از اين مؤلفه‌ها نباید مغایر با مراتب بالایی و قبل از خود باشند؛ یعنی نباید قانون مغایر قانون اساسی، آیین‌نامه خلاف قانون و دستورالعمل مغایر با آیین‌نامه باشد. این موضوع در اصل 138 قانون اساسی مورد توجه قرار گرفته است. دکتر کریمیان مقررات مصوب شوراهای عالی، مقررات مصوب شوراهای اسلامی و مقررات مصوب سازمان‌های حرفه‌ای را از جمله بخشنامه‌ها برشمرد و با اشاره به وضعیت کلی قوانین در کشور، رفتار خلاف قوانین و مقررات را جرم و تخلف دانست.

سخنران بعدی مراسم دکتر احسان شمسی گوشکی- مدیر اخلاق پزشکی سازمان نظام پزشکی و دبیر کمیته ملی اخلاق در پژوهش‌های پزشکی بود که در زمینه نقش اخلاق در پیشگیری از دعاوی پزشکی به ایراد سخنرانی پرداخت. وی در بخشی از سخنان خود به سرمایه‌ انسانی، اقتصادی، اجتماعی و نمادین در یک سازمان اشاره کرد و افزود سرمایه نمادین، اخلاق و اعتماد متقابل پزشک و بیمار است.

دکتر فتاحی- معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی محور مباحث خود را بسته‌های نظارت بر تعرفه‌های قانونی قرار داد و با تأکید بر نظارت دقیق بر هزینه‌هایی که از بیمار دریافت می‌شود و اجرایی شدن تعزیرات قانونی گفت: اجرایی شدن قوانین و مقررات باید در صورت لزوم تا مرحله ابطال پروانه پزشک خاطی نیز پیش برود. وی با تأکید بر گسترش خودارزیابی در جامعه و به ویژه جامعه پزشکی افزود: اگر پزشک یا پرستار دچار خطایی شود خود وی باید اولین فردی باشد که به مسئول مربوطه گزارش دهد. دکتر فتاحی در ادامه سخنان خود ضمن تشکر از کادر و مدیر عامل بیمارستان میلاد خاطر نشان ساخت که بیمارستان میلاد با توجه به میزان بالای پذیرش از کادری مجرب، کاردان و دلسوز برخوردار است و امید است در آینده شاهد تلاش بیشتر کادر درمانی برای جلب رضایت بیشتر بیماران و مراجعین باشیم.

خانم یاسمن سعیدی نژاد- دانشجوی دکترای حقوق کیفری و رییس دفتر مرکز پیشگیری از قصور و جرایم پزشکی سازمان نظام پزشکی با اشاره به وظایف و اختیارات مسئولان فنی بیمارستان‌ها گفت: به موجب ماده 5 آیین نامه نهایی مقررات بیمارستان‌ها، مسئولان فنی بیمارستان‌ها به دو دسته مسئولان فنی ارشد و مسئولان فنی پاراکلینیکی تقسیم می‌شوند و وظیفه آنها کنترل و مراقبت وضعیت بهداشتی، درمانی و تجهیزات پزشکی و دارویی، اعلام نواقص و تخلفات ارتکابی به مسئولین بیمارستان و شرکت در جلسات هماهنگی وظیفه مسئول فنی است. وی افزود: وقتی در بیمارستان خطایی رخ می‌دهد مسئول فنی بیمارستان مسئول شناخته می‌شود و یا در بخش پیراپزشکی در مورد خسارت تجهیزات و وسایل پزشکی، باز مسئول فنی مقصر شناخته می‌شود؛ این در حالی است که مسئول فنی مستقیماً این فعل یا ترک فعل را انجام نداده ولی به دلیل مسئولیت و تعهدش مسئول شناخته می‌شود.

سخنران بعدی سمپوزیوم خانم راحله رضایی- حقوقدان و پژوهشگر مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی بود که راجع به آشنایی با قوانین و مقررات بیمارستان‌ها به ایراد سخنرانی پرداخت. وی در بخشی از سخنان خود گفت: آگاهی از قوانین و مقررات حاکم بر مشاغل پزشکی از آن جا که باعث ارتقاء و پیشرفت کارکنان آن حوزه می‌شود اهمیت زیادی دارد و کاهش تخلفات و ارتباط بهتر شاغلین حرفه پزشکی با بیماران را در پی خواهد داشت. خانم رضایی در سخنان خود به تعریف بیمارستان، شرایط تأسیس و بهره برداری از بیمارستان، مراقبت‌های لازم، تعهدات پرسنل، ارزشیابی بیمارستان‌ها و آیین نامه‌های مربوط به تخلفات کارکنان آن اشاره کرد.

سخنران پایانی مراسم دکتر عباسی- رییس انجمن علمی حقوق پزشکی بود که در خصوص مسئولیت‌های کارکنان مراکز درمانی به ایراد سخنرانی پرداخت. وی با اشاره به انواع مسئولیت‌های قانونی که مشتمل بر مسئولیت مدنی، مسئولیت کیفری و مسئولیت انتظامی است واژه مسئولیت معادل ضمان در متون فقهی دانست و در تعریف مسئولیت پزشکی، آن را الزام پزشک به جبران خسارتی که در نتیجه اعمال و اقدامات خود به بیمار وارد کرده است یا نقض قوانین و مقررات عمومی یا حرفه ای دانست و گفت مسئولیت های قانونی همواره یکی از دغدغه های اصلی شاغلان حرف پزشکی است و یکی از دشواری های مسئولیت، مسئولیت تیم پزشکی در اعمال جراحی است. احصای میزان مسئولیت جراح، متخصص بیهوشی و یا هر یک از اعضای تیم جراحی کار دشواری است که از دقت و ظرافت خاصی برخوردار است. رییس مرکز پیشگیری از قصور و جرایم پزشکی سازمان نظام پزشکی و دبیر علمی سمپوزیوم آشنایی با قوانین و مقررات نظام سلامت در جمع بندی مباحث مطرح شده در سمپوزیوم سخنرانی های اساتید و حقوقدانان این همایش در راستای تحول نظام سلامت را بسیار ارزشمند توصیف کرد و گفت یکی از نیازهای اساسی امروز نظام سلامت آشنایی صاحبان و شاغلان حرف پزشکی از قوانین و مقررات این حوزه است. تحقیقات میدانی نشان می دهد که یکی از دلایل عمده گسترش روزافزون جرایم و تخلفات پزشکی عدم آشنایی شاغلان این حرف از قوانین و مقررات حاکم بر حرفه پزشکی است از اینرو یکی از سیاستهای راهبردی امروز سازمان نظام پزشکی برگزاری مستمر اینگونه نشست ها در مراحل مختلف آن است. موضوعی که از الویت های امروز نظام سلامت محسوب می شود.

در پایان این نشست به سؤالات شرکت کنندگان پاسخ داده شد. 

                                                                                              روابط عمومی مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی