مردم به طور ذاتی برای حرفه پزشکی احترام قائلند. این احترام در ذات این شغل و چگونگی تعامل پزشک با بیمار و نتیجه آن نهفته است که منجر به التیام درد و رنج بیمار و ایجاد آرامش و اطمینان می‌شود و بالطبع یک امتیاز برای این شغل محسوب شده که بسیار مغتنم و باارزش است. اما اکنون ماجرا از این قرار است که برخی از پزشکان به بهانه شلوغی و مراجعه زیاد، ترجیح می‌دهند به جای یک بیمار همزمان چند بیمار را با هم ویزیت کنند و یا وقت کافی برای ویزیت بیماران نمی‌گذارند به طوری که نه از حساسیت دارویی بیمار پرسش می‌کنند و نه از تاریخچه بیماری‌های خانوادگی او. فقط از علائم ظاهری بیماری می‌پرسند و دارویی را توصیه می‌کنند. در مواردی نیز برای رفع مسئولیت آزمایشی هم تجویز می‌کنند تا شاید به واسطه انجام آزمایش و نتیجه آن تشخیصی داده شود. با این شرح اگر بخواهیم مجموع زمان ویزیت بیمار را توسط اغلب پزشکان در نظر بگیریم به پنج دقیقه هم نمی‌رسد.

در حالی که «ارائه خدمات سلامت باید مبتنی بر احترام به حریم خصوصی بیمار (حق خلوت) و رعایت اصل رازداری باشد» این جمله، یکی از مفاد منشور حقوق بیمار در ایران است.

موضوعی به نام شهرت

اصغر سلیمی، نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی با انتقاد از این موضوع می‌گوید: پزشکان متخصص باید حداقل ۱۰ تا ۱۵دقیقه زمان برای ویزیت یک بیمار اختصاص دهند اما برخی پزشکان با ویزیت همزمان چند بیمار، به دنبال درآمدزایی بیشتر هستند.

سلیمی می‌افزاید: جامعه پزشکی جامعه مقدسی است و اغلب پزشکان کشور افرادی اخلاق‌مدار و متعهد هستند که برای سلامت و احترام گذاشتن به مردم ارزش زیادی قائل هستند و ضوابط و استانداردهای لازم برای رسیدگی و درمان بیماران را رعایت می‌کنند؛ اما برخی از پزشکان استانداردهای لازم را از نظر ویزیت و زمان معاینه رعایت نمی‌کنند، در حالی که این حق بیمار است که پزشک برای او وقت کافی بگذارد و رعایت حقوق بیماران یکی از مهم‌ترین وظایف پزشکان است.

به گفته وی تعدادی از پزشکان متخصص مشهور در تهران وجود دارند که اغلب استادان دانشگاه‌های علوم پزشکی هستند و چون شهرت و مهارت بالایی دارند، بسیاری از بیماران مایلند که نزد این پزشکان ویزیت شوند اما به دلیل تعداد زیاد بیماران، پزشک وقت کافی را برای رسیدگی و معاینه بیماران ندارد و ممکن است در مواردی شاهد ویزیت‌های گروهی باشیم و معاینه چندین بیمار به صورت همزمان و در کنار هم باشد که به هیچ ‌وجه شایسته نیست، در حالی که معاینه بیمار در آرامش و همراه با شنیدن شرح حال بیمار و رازداری یک اصل مهم اولیه در کار طبابت است.

دکتر محمد آقاجانی، معاون درمان سابق وزیر بهداشت نیز درباره استانداردهای ویزیت و میزان زمانی که طبق قانون، پزشکان باید برای مشاوره و ویزیت بیماران بگذارند، گفته بود: بر اساس استانداردهای ویزیتی که در مصوبه هیئت وزیران آمده است، در بخش خصوصی، مؤسسه‌های غیردولتی و دولتی که وابسته به وزارت بهداشت نیستند، مدت زمان ویزیت یک پزشک عمومی ۱۵ دقیقه، پزشک متخصص ۲۰، پزشک فوق تخصص ۲۵ و ویزیت روان‌پزشک ۳۰ دقیقه است.

آداب پزشکی 

پروفسور داریوش فرهود، عضو پیوسته فرهنگستان علوم پزشکی ایران نیز معتقد است: پزشک برای بیمار حکم مادر برای کودکی را دارد که در اثر زمین خوردن دچار جراحت شده و گریه‌کنان پیش مادرش می‌رود و مادر با نوازش کودک او را آرام می‌کند و در واقع پیش از آنکه خونریزی زخم قطع شود شدت درد کودک کاهش می‌یابد. پزشک نیز باید به گونه‌ای با بیمار رفتار کند که قبل از ظاهر شدن علائم درمان بیماری، درد، رنج و آلام بیماری بیمار کاسته شود.

پدر اخلاق پزشکی ایران در ادامه گفت‌وگوی خود با ما می‌افزاید: اصول اخلاق پزشکی در واقع چیزی شبیه قوانین پزشکی است اما آنچه در همه کشورها و ادیان مورد تحسین است آداب پزشکی است. به عنوان نمونه در اخلاق و قانون پزشکی، پزشک موظف است به نوع بیماری و دارویی که تجویز می‌کند توجه داشته باشد، اما در آداب پزشکی، پزشک به علت بیماری، دارویی که تجویز می‌کند، هزینه‌های درمان و تغذیه‌ای که به بیمار توصیه می‌کند باید توجه داشته باشد.

ویزیت‌های ۱.۵ دقیقه‌ای

پروفسور فرهود ادامه می‌دهد: از نظر سازمان جهانی بهداشت نیز درمان بیمار در یک مثلث سه بعدی قرار می‌گیرد که یک بعد آن سلامت جسمی و فیزیکی بیمار، سلامت روان یا سلامت معنوی و همچنین رفاه اجتماعی بیمار است. براین اساس نه تنها درمان بیمار بلکه وضعیت اقتصادی جامعه، طبقه اقتصادی بیمار و هزینه‌های جانبی درمان به پزشک مربوط می‌شود و پزشک باید با توجه به موارد مذکور برای بیمار دارو تجویز و تغذیه مناسب توصیه کند.

وی با اشاره به اهمیت رازداری پزشک و دقت و توجه وی به بیمار اظهار می‌دارد: متأسفانه میانگین مدت زمانی که برخی از پزشکان در ایران برای بیمار می‌گذارند ۵/۱ دقیقه است و بدتر از آن اینکه در برخی مواقع چند بیمار همزمان وارد اتاق پزشک می‌شوند و بیمار مجبور می‌شود مشکلات خود را در حضور سایر بیماران مطرح کند، در حالی که در برخی مواقع لازم است پزشک برای تشخیص بیماری پرسش‌های متعددی از بیمار بپرسد تا تست‌های تشخیصی متعدد و هزینه‌های غیرضرور درمانی به بیمار تحمیل نشود. حتی اگر این زمان بیش از ۳۰ دقیقه باشد. بیمار باید زمان کافی را برای مطرح کردن مشکلات خود با پزشک داشته باشد و برای درمان خود یک بار به پزشک مراجعه کند نه اینکه برای یک بیماری بارها به پزشک مراجعه و برای هر بار مراجعه ویزیت پرداخت کند.

کرامت انسانی را رعایت کنیم

دکتر محمود عباسی، رئیس انجمن علمی حقوق پزشکی ایران و رئیس مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز در این خصوص می‌گوید: برای زمان معاینه در رشته‌های مختلف تخصصی باید قائل به تفصیل شد. بر اساس معیارهای شناخته شده پزشکی در معاینه تخصص‌های داخلی حداقل ۱۰ دقیقه وقت برای معاینه بیماران الزامی است. در آیین‌نامه انتظامی رسیدگی به تخلفات صنفی حرفه‌ای صاحبان حرف پزشکی عدول از معیارها و استانداردهای پزشکی را تخلف انتظامی محسوب کرده و آن را قابل تعقیب انتظامی می‌داند.

وی ادامه می‌دهد: عدم معاینه دقیق بیمار و وقت مناسب نگذاشتن برای بیمار یک مسئله غیراخلاقی است.

در اثنای معاینه بیمار پرداختن به کار دیگران و یا معاینه دو یا چند بیمار به طور همزمان نیز نه تنها غیراخلاقی و توهین به کرامت انسانی بیمار بلکه تخلف انتظامی نیز محسوب می‌شود و اگر این موضوع منجر به افشای اسرار بیماران شود جرم و تخلف انتظامی هم به شمار می‌رود.