* دکتر محمود عباسی

حقوق شهروندی مجموعه‌ای از ارزش‌هاست که ریشه در فرهنگ، تمدن اسلام و ایران دارد. مرجع حقوق شهروندی در ادبیات دینی، فقهی و حقوقی ما حق‌الناس است‌، اهمیت این حقوق تا بدانجاست که یک فصل از قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به حقوق ملت و حقوق شهروندی اختصاص پیدا کرده است. موضوعات و مباحث حقوق شهروندی را می‌توان در جای جای قانون اساسی، سیاست‌های کلی نظام، اسناد بالادستی‌، سند چشم‌انداز، قوانین و مقررات جاری جستجو کرد.

ماده 100 قانون برنامه سوم توسعه اختصاصا به موضوع شهروندی پرداخته است . اقدامی که اخیرا دکتر روحانی، رئیس جمهور محترم درصدد ابلاغ آن هستند منشور جامع حقوق شهروندی است که همه مسائل و موضوعات متنوعی که مربوط به حقوق شهروندی و صیانت از حقوق مردم است را دربرمی‌گیرد. منشور حقوق شهروندی با تکیه بر ارزش‌های الهی حاکم بر جامعه و برخی از ضوابط و قواعدی که مباحث حقوق شهروندی را مورد بررسی قرار می‌دهد‌، مورد توجه قرار گرفته است.

حقوق شهروندی از مطالبات مردم است. در سطح بین‌الملل هم حقوق شهروندی و حقوق بشر جزو تعهدات ایران است. سال گذشته ایران هم به سند توسعه پایدار پیوسته است.

در حقیقت سند توسعه پایدار 2030 مجموعه‌ای از 169 هدف است که در قالب 17آرمان پیش‌بینی شده. 156 هدف از اهداف سند توسعه پایدار در ارتباط با مباحث و موضوعات حقوق شهروندی است.بنابراین به منظور تحقق اهداف مندرج در سند توسعه پایدار و آرمان‌های هفده‌گانه آن که ایران متعهد به انجام آن شده، همچنین اسناد بالادستی و قوانین و مقررات برای بسط و گسترش حقوق شهروندی و تحقق آن در جامعه باید اقدام عاجلی صورت بگیرد. منشور حقوق شهروندی نشانگر اهمیت و اهتمام این موضوع است.

رونمایی و ابلاغ حقوق شهروندی توسط دکتر روحانی، رئیس جمهور محترم را به فال نیک می‌گیریم و آن را طلیعه‌ای برای یک عزم ملی و جنبشی عظیم به منظور پاسداشت کرامت انسانی و حقوق بشر در کشور تلقی می‌کنیم؛ برای دستیابی به این هدف بزرگ همه باید دست به دست هم دهند، هم دستگاه‌های دولتی و هم نهادهای عمومی و مدنی. تحقق حقوق شهروندی یکی از آمال‌های مردم است که در آرمان و قانون اساسی جمهوری اسلامی پیش‌بینی شده، بنابراین دولت مکلف به برنامه‌ریزی جهت اجرا و تحقق اهداف بلند حقوق شهروندی در جامعه است. در پاسخ به انتقاد برخی از کسانی که ابلاغ منشور شهروندی را دیرهنگام می‌پندارند می‌توان گفت که حقوق شهروندی زمان و مکان نمی‌شناسد و هر موقعی که برای تحقق آن گام برداریم همان لحظه ذی‌قیمت است. این منشور برای یک دوره یا زمان مشخص نیست، سالیان سال طول می‌کشد تا بتوانیم گوشه‌هایی از اجرای این منشور را در عرصه‌های مختلف ببینیم. بنابراین حقوق شهروندی موضوعی نیست که به یک زمان و مکان خاصی اختصاص داشته باشد.



رئیس مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی و * معاون حقوق بشر و امور بین الملل وزیر دادگستری

چاپ شده در روزنامه آفتاب یزد مورخ 1395/9/30